Acupunctuur en fibromyalgie

Naar schatting 1 op 25 Belgen kampt met een chronisch klachtenbeeld van veralgemeende spier- en gewrichtspijnen, vermoeidheid, slaapstoornissen en functionele stoornissen zonder duidelijk aanwijsbare oorzaak of verklaring. Dit klachtenbeeld is bekend als fibromyalgie of weke delen reuma en leidt tot aanmerkelijk ziekteverzuim en afname van levenskwaliteit. Het aantal patiënten met fibromyalgie neemt toe met de leeftijd. De diagnose wordt meestal gesteld tussen 20 en 50 jaar.

In de klassieke geneeskunde is behandeling gericht op het verminderen van pijn, verbeteren van het functioneren en ondersteunen van patiënten bij het zich leren aanpassen aan een chronische conditie. Veelal wordt een combinatie gebruikt van cognitieve gedragstherapie en medicatie, waaronder pijnstillers, antidepressiva en anti-epileptica, dit alles met wisselend succes.

Hoe kan acupunctuur helpen?

Acupunctuur beïnvloedt het centrale zenuwstelsel en leidt tot vrijzetting van neurochemische boodschappers. De daaruit voortkomende biochemische veranderingen beïnvloeden de homeostase (het in evenwicht zijn van alle functies) in het lichaam. Dit leidt tot een verbeterd lichamelijk en emotioneel welbevinden. Stimulatie van specifieke acupunctuurpunten activeert gebieden in de hersenen die de gevoeligheid voor pijn en stress verminderen en het ‘analytische’ brein, wat verantwoordelijk is voor angst deactiveren (Wu 1999). Hierdoor wordt fysieke en mentale ontspanning vergemakkelijkt.

Fibromyalgie kenmerkt zich door een grote verscheidenheid aan mogelijke klachten. De definitie die door reumatologen wordt gehanteerd is: gegeneraliseerde pijn, welke minstens 3 maanden aanwezig is, thv beide lichaamshelften alsook boven en onder de taille en pijn op ten minste 11 van de 18 vastgestelde drukpunten (tender points).

Daarnaast kunnen patiënten met fibromyalgie ook kampen met: extreme vermoeidheid, doof gevoel of tintelingen in de ledematen, slaapstoornissen, concentratieproblemen, angst, somberheid, spijsverteringsklachten, … enz.

Vanuit het gedachtegoed van de Traditionele Chinese Geneeskunde (TCG) wordt u als patiënt holistisch, dus als één geheel bekeken en wordt gezocht naar mogelijke verbanden tussen de klachten die bij u aanwezig zijn, dit ook rekening houdend met uw persoonlijke voorgeschiedenis. Op basis hiervan wordt een individueel behandelplan opgesteld. Zoals altijd, is TCG maatwerk en toegespitst op uw specifieke situatie.

Aanvankelijk worden wekelijkse behandelingen geadviseerd. Vaak verminderen de klachten, al of niet in combinatie met kruiden/mycotherapie, na enkele weken. Ter bestendiging van het bereikte resultaat is het raadzaam om een onderhoudsbehandeling te laten plaatsvinden. De frequentie hiervan is uiteraard afhankelijk van uw specifieke situatie maar zal veelal met een interval van 3 tot 4 weken plaatsvinden.

Wetenschappelijke onderbouwing

Er werden bij fibromyalgiepatiënten afwijkingen vastgesteld in de centrale pijnverwerking  en in de vrijzetting van neurotransmitters serotonine en noradrenaline, wat dan weer leidt tot een lagere pijndrempel (Holman 2005; Clauw 2009). Ook werden het vrouwelijk geslacht, angst, doorgemaakte traumata en virale infecties in verband gebracht met een hogere kans om fibromyalgie te ontwikkelen (Clauw 2009).  Men gaat ervan uit dat er meerdere oorzaken zijn voor het ontstaan van de ziekte  en dat overbelasting van de hypothalamus-hypofyse-bijnieras hierin een cruciale rol speelt (Van Houdenhove 2006). Fibromyalgie kan ook beschouwd worden als een stoornis van de affectregulering (Taylor 1997). Terwijl de link tussen chronische pijn en negatief affect buiten kijf staat, valt bij patiënten met fibromyalgie immers vooral het onvermogen op om positieve emoties als buffer in te zetten.

Uit een systematisch overzicht uit 2010 (Langhorst 2010) waarin meerdere studies opgenomen waren bleek echte acupunctuur een significant sterker pijnstillend effect te hebben dan ‘schijn’ acupunctuur. Bij dit laatste wordt de huid niet doorboord of wordt geprikt op plaatsen die niet in de buurt liggen van acupunctuurpunten. Een ander studieoverzicht met toegang tot artikels in de Chinese wetenschappelijke literatuur (Cao 2010) kon de effectiviteit van acupunctuur evalueren ten opzichte van zowel conventionele medicatie als ten opzichte van schijnacupunctuur. Hieruit bleek acupunctuur een beter effect dan medicatie te hebben op het vlak van pijnverlichting.

Vermoedelijk levert de combinatie van acupunctuur en medicatie dan wel andere conventionele behandeltechnieken het grootste voordeel voor de patiënt op (Targino 2008, Jang 2010).

Vermoedelijke mechanismen van pijnverlichting door acupunctuur:

  • verhogen van de concentratie van endorfines en neuropeptide Y (Lee 2009; Cheng 2009) in het brein en afname van de serotonine concentratie (Zhou 2008).
  • tijdelijke verhoging van het bindingsvermogen van specifieke opoïde receptoren (Harris 2009).
  • stimulatie van zenuwen thv spieren en bindweefsel waardoor vrijzetting van endorfines en andere neurohumorale factoren welke de pijnverwerking thv het ruggenmerg en de hersenen veranderen (Pomeranz 1987, Zhao 2008).
  • demping van inflammatoire processen door vrijzetting van vasculaire en andere immunomodulerende factoren (Kavoussi 2007, Zijlstra 2003).
  • verbetering van spier- en gewrichtsstijfheid door toename van lokale microcirculatie, waardoor ook afname van zwelling (Komori 2009).

bronnen: Britisch Acupuncture Council en Tijdschrift voor psychiatrie.